Zamek Nowy Dwór

Ruiny zamku Nowy Dwór zlokalizowane są w Wałbrzyskiej dzielnicy Podgórze na samym szczycie wulkanicznej góry Zamkowej (612 m n.p.m.). Przez szczyt prowadzi żółty szlak turystyczny wiodący z dworca PKP Wałbrzych Główny w kierunku Jedliny. Droga ze stacji kolejowej to około 1,5 km. Szlak od strony zachodniej wspina się na szczyt bardzo stromą ścieżką - dla mniej wprawnych turystów wygodniejsze będzie łagodniejsze podejście drogą prowadzącą od północy przez dzielnicę Podzamcze.

Historia

Nowy Dwór jest jednym z najwyżej położonych zamków w Polsce. Zbudowany w XIII wieku na rozkaz księcia świdnickiego Bolka I Surowego, wraz z innymi okolicznymi warowniami miał strzec przebiegającej w okolicy granicy z królestwem Czech. Miał również zapewniać bezpieczeństwo na przebiegającym u stóp góry szlaku handlowym. Pierwszą udokumentowaną wzmiankę o zamku odnaleziono w księgach zakonu cystersów z 1364 roku - zostałtam wymieniony jako Newe Haus. Rolę granicznej strażnicy zamek przestał pełnić w 1392 roku, kiedy to wraz z całym księstwem świdnickim przeszedł pod panowanie korony czeskiej. W 1434 roku zamek zakupił ród Czetryców - w ich rękach pozostał on aż do XVII wieku. Na początku XV wieku był bezskutecznie oblegany przez husytów. W 1471 roku podczas walk króla Władysława Jagiellończyka z królem węgierskim Maciejem Korwinem stanowił ważny punkt obrony. W owym czasie na wyposażeniu zamku znajdowała się już silna artyleria.

Posadowiony na stromym górskim zboczu, silnie ufortyfikowany zamek nie został zdobyty ani w czasie walk o Śląsk za Bolka II, ani podczas wojen husyckich, ani w okresie walk między Maciejem Korwinem a Władysławem Jagiellończykiem. Kres jego potędze położyło inne wydarzenie - w 1581 roku zapalił się od uderzenia pioruna i doszczętnie spłonął. Chociaż jego mury wykorzystywano jeszcze podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648) jako doskonały punkt obronny i obserwacyjny, to jednak nie podjęto się już nigdy odbudowy i w połowie XVII wieku zamek został porzucony.

Architektura i stan obecny

Zamek Nowy Dwór zbudowano z niegładzonego kamienia, na planie zbliżonym do prostokąta szerokiego na 25 m i długiego na ponad 130 m. Warownia składała się z zamku górnego wyposażonego w wieżę obronną i jeden budynek mieszkalny oraz z zamku dolnego, w obrębie którego znajdował się drugi budynek mieszkalny, stajnie oraz zabudowania gospodarcze. Zanim na początku XV wieku dobudowano zamek dolny, część górna była zabezpieczona od strony zachodniej wykutą w skale fosą. Po rozbudowie, dawna fosa znalazła się w obrębie dolnego dziedzińca i służyła jako zbiornik na wodę. Droga do zamku prowadziła od strony zachodniej, przez zachowaną do dzisiaj bramę wjazdową. Umocnienia stanowiły wysokie mury wraz z kilkoma bastejami.

Do naszych czasów zachowały się jedynie ruiny zamku. Są one jednak bardzo ciekawe - zachował się portal bramy wjazdowej, znaczna część murów, fundamenty zabudowań, wysoka ściana muru zamku górnego - zbiornik na wodę (dawna fosa) oraz zarysy bastei. Dodatkową atrakcję stanowi przepiękne, malownicze położenie zamku.

Z Nowym Dworem związana jest pewna stara legenda. Głosi ona, że jego dawni właściciele - Czetrycowie zakopali na stokach Góry Zamkowej zrabowany, złoty skarb. Odkryć go może jednak tylko osoba, będąca ich potomkiem..